De fundamenten van de islam

De islam bestaat volgens insiders uit een combinatie van geloofsopvattingen en gedragsregels. Beide zijn ‘fundamenteel’, d.w.z. ze staan niet ter discussie. De kortste samenvatting hiervan worden de vijf zuilen van de islam en de zes zuilen van het geloof  genoemd. Na de opsomming nog een antwoord op de vraag waar dan de verschillen binnen de islam vandaan komen.

De vijf zuilen is de verzamelterm die gebruikt wordt voor de vijf meest fundamentele religieuze verplichtingen van elke moslim onder de heilige wetten van de islam. Elke vrome moslim onderhoudt dus voorzover mogelijk getrouw deze verplichtingen, omdat deze zaken essentieel worden geacht (wie oordeelt daar eigenlijk over?  is mijn protestantse vraag) om God te behagen. De vijf zuilen zijn de volgende:

  1. De geloofsbelijdenis (sjahada)
  2. De rituele gebeden (salat of salah)
  3. Het geven van aalmoezen (zakat of zakah)
  4. Het vasten tijdens ramadan (saum/sawm of siyam)
  5. De pelgrimstocht naar Mekka (hadj, hajj of haj)

Aqidah (Arabisch: leer) is de islamitische term en interpretatie voor hetgeen (met name soennitische) moslims geloven. Dit wordt samengebracht onder de term arkan al-iman: de zuilen van geloof. Voor soennitische moslims dienen deze opvattingen onomstotelijk vast te staan. Nogmaals: ‘geloof’ is dus niet de juiste vertaling van ‘iman’; het gaat om onbetwijfelbare standen van zaken (feitelijkheidsclaims), die niet in twijfel getrokken kunnen worden, zonder geëxcommuniceerd, c.q. verketterd te worden. De zes zuilen van geloof zijn de volgende ‘standen van zaken’:

  1. God is één (tawhid)
  2. Engelen bestaan
  3. De volgende boeken zijn geopenbaard: de Rollen van Abraham, de Thora, de Zaboer, de Indjil en de Koran. De laatste is volmaakt, de andere zijn imperfect.
  4. God heeft profeten en boodschappers gezonden
  5. Er komt een wederopstanding op de Laatste Dag
  6. God bepaalt alles van te voren (voorbeschikking, predestinatie). Dit laatste is onder te verdelen in vier punten:
    • Gods Kennis weet van tevoren wat er gaat gebeuren: Wat hij weet, wil hij ook en heeft hij dus voorbeschikt
    • Gods Wil om iets te laten gebeuren of te laten ontstaan: Als hij het wil, zal het ongetwijfeld gebeuren of ontstaan
    • Gods Schepping van alle levende en niet-levende objecten: alles in (en eventueel buiten) het universum is met de wil en schepping van God tot bestaan gekomen
    • Gods Toestemming voor al het goede en het kwade (= vanuit menselijke perceptie) dat tot stand komt.

Waarom zijn er verschillen binnen de islam?

Dit komt door middel van interpretaties die gebaseerd zijn onwetendheid, gebrek aan kennis over de Arabische taal, culturele invloeden etc.

Is dit belangrijk om je te realiseren? Zeker: De overgrote meerderheid van concreet levende moslims aanvaardt deze definitie. En zelfs als ze zich niet als moslims gedragen, blijven ze deze waarheidsclaims ‘geloven’. Dit is een heel andere vorm van religieus engagement dan bij christenen. Daar wordt constant genegocieerd over wat men wel of niet moet/mag geloven. Daar is de definitie van ‘christen’ vloeiend. Daar is interpretatie (een dynamische hermeneutiek) een positief gegeven, geïntegreerd in de definitie van de eigen religie. En – geloof het of niet – maar dat maakt een wereld van verschil. Doe daartoe onderstaande test:


TEST: gedachtenoefening.
Ik formatteer het christendom zoals de islam hierboven. Dus: stel dat dit de zuilen van het christendom zouden zijn (afkomstig van een doodgewone mainstream katholieke website) :

  1. In de Bijbel openbaart God zich aan de mens
  2. Jezus is de Zoon van God en geboren uit de maagd Maria
  3. Jezus dood aan het kruis was een noodzakelijk verzoening voor de verlossing van de mensen
  4. Jezus is lichamelijk verrezen uit de dood
  5. Jezus deed wonderen
  6. Hij is ten hemel opgevaren en komt weer aan het einde van de Tijden.
  7. De kerk bemiddelt tussen God en mens via de sacramenten van Doop en Eucharistie
  8. De bisschop en de paus hebben volmacht om Christus te representeren

Als interpretatie wordt afgewezen omdat dat tot verdeeldheid zou leiden (en dat is natuurlijk zo), dan zouden we als brave christenen dat allemaal moeten aannemen als feitelijke waarheden. Anders mag u zich geen christen noemen …

Anders gezegd: Als je religie zo formatteert dan zouden de fundamentalistische christenen voortaan de dienst uitmaken, want alleen zij zouden nog de christelijke kerk kunnen representeren (en gaan lopen met alle overheidsgelden, en de leerplannen godsdienst volledig herzien, einde dialoogschool etc..).

De christelijke realiteit is – gelukkig – anders. Veruit de meeste katholieken kennen deze lijstjes wel, maar denken er het hunne van. Dat is de vrijheid van geloof die ‘binnen de kerk’ wordt gepraktiseerd en in het katholiek onderwijs ook wordt aangemoedigd… Voelt u het verschil?